Το Μεγαλυνάρι του Βρεττάκου – Ελεύθεροι Πολιορκημένοι

Όταν κανείς αγαπάει και θαυμάζει κάτι δεν έχει και ιδιαίτερες επιφυλάξεις για να το χαρακτηρίσει ως αριστούργημα. Το «Μεγαλυνάρι» είναι ένα υπέροχο ποίημα του Νικηφόρου Βρεττάκου από το έργο του «Ο χρόνος και το Ποτάμι» (1957), που αγγίζει και εγείρει ενδότερές μας πλευρές, όπως καλά ξέρει να κάνει ο ποιητής του Ταϋγέτου. Μια ωδή στον έρωτα, με ποιητικές γλαφυρότατες εικόνες και με ό,τι στο καλό σημαίνει έρωτας. Την κατάλληλη στιγμή έγινε μια ευτυχής συνάντηση της ποίησης με τη μουσική και το αποτέλεσμα, όπως το προαναφέραμε. Το ποίημα τούτο μελοποιήθηκε, λοιπόν, από την Τερψιχόρη Παπαστεφάνου και έτσι ξεπήδησε  ένα μικρό κομματάκι από χρυσάφι που θα λαμπυρίζει πάντα. Θα μείνει ασμίλευτο από τον χρόνο, πιστεύουμε. Μπορεί, ποιος ξέρει, να αναλαμπαδεύσει κιόλας σε πιο φωτεινά χρόνια. Έχει κάτι από υποψία μικρής ανάμειξης με «θεϊκή» ουσία.
Το 1971 η Τερψιχόρη Παπαστεφάνου κυκλοφόρησε έναν δίσκο με τίτλο «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι». Η πρώτη πλευρά του δίσκου έχει στίχους του Παναγιώτη Παναγιωτούνη και της Τ. Παπαστεφάνου και κρύβει πολλά επαναστατικά μηνύματα, παρότι κυκλοφόρησε στην καρδιά της δικτατορίας. Στο δίσκο τραγουδούν ο Γιάννης Μπογδάνος, η Δανάη Μπαραμπούτη και η Χορωδία Τρικάλων. Η διεύθυνση της ορχήστρας είναι της Τερψιχόρης Παπαστεφάνου και σόλο μπουζούκι παίζει ο Στέλιος Ζαφειρίου.

Εμάς μας ενδιαφέρει η δεύτερη πλευρά του δίσκου, που έχει την ονομασία «Πρελούντια», και στην οποία περιλαμβάνονται τέσσερα θαυμάσια τραγούδια –εδώ είναι και το «Μεγαλυνάρι»– σε ποίηση του Νικηφόρου Βρεττάκου. Τα άλλα δύο είναι ορχηστρικά, εξίσου όμορφη η μουσική τους.
Περιέχει η Β’ Πλευρά τα εξής:
1) Μια μυγδαλιά (Δ.Μπαραμπούτη & χορωδία)
2) Της Σπάρτης οι πορτοκαλιές (Δ.Μπαραμπούτη & χορωδία)
3) Εξομολόγηση (Ορχηστρικό)
4) Θα χτίσω ένα σπίτι (Χορωδία)
5 ) Τ’ όνομά σου (Δ.Μπαραμπούτη & χορωδία)
6) Επιστροφή (Ορχηστρικό)

Τ’ όνομά σου -
Δανάη Μπαραμπούτη

Τ’ όνομά σου: ψωμί στο τραπέζι
Τ’ όνομά σου: νερό στην πηγή.
Τ’ όνομά σου: αγιόκλημα αναρριχώμενων άστρων.
Τ’ όνομά σου: παράθυρο ανοιγμένο τη νύχτα στην πρώτη του Μάη.

Τ’ όνομά σου: ρινίσματα ήλιου

Τ’ όνομά σου: στροφή από φλάουτο τη νύχτα.

Τ’ όνομά σου : στα χείλη των αγγέλων τριαντάφυλλο.

[Τ’ όνομά σου: κουδούνισμα αλόγων που σέρνουν την άνοιξη πίσω τους]

[Τ’ όνομά σου: βροχούλα στου σπορέα το μέτωπο

Τ’ όνομά σου: περίσσευμα στου βοσκού την καλύβα

Τ’ όνομά σου: τοπίο χωρισμένο με χρώματα]

Τ’ όνομά σου: δυο δρυς που το ουράνιο τόξο στηρίζει τις άκρες του.

Τ’ όνομά σου: ένας ψίθυρος απ’ αστέρι σε αστέρι

Τ’ όνομά σου: μουρμούρισμα ρυακιών μεταξύ τους

Τ’ όνομά σου: μονόλογος ενός πεύκου στο Σούνιο

Τ’ όνομά σου: ένα ελάφι βουτηγμένο ως το γόνατο σε μιαν άμπωτη ήλιου.

[Τ’ όνομά σου: ροδόφυλλο σ’ ενός βρέφους το μάγουλο

Τ’ όνομά σου: πεντάγραμμο στις κεραίες των γρύλων

Τ’ όνομά σου: ο Ηνίοχος στην άμαξα του ήλιου.]

Τ’ όνομά σου: πορεία πέντε κύκνων που σέρνουν την πούλια μεσούρανα

Τ’ όνομά σου: Ειρήνη στα κλωνάρια του δάσους.

Τ’ όνομά σου: Ειρήνη στους δρόμους των πόλεων

[Τ’ όνομά σου: Ειρήνη στις ρότες των πλοίων

Τ’ όνομά σου: ένας άρτος, βαλμένος στην άκρη της γης που περίσσεψε]

Τ’ όνομά σου: αέτωμα περιστεριών στον ορίζοντα.

Τ’ όνομά σου: αλληλούια πάνω στο Έβερεστ

Μια μυγδαλιά

Μια μυγδαλιά και δίπλα της

εσύ. Μα πότε ανθίσατε;

Στέκομαι στο παράθυρο

Και σας κοιτώ και κλαίω.

Τόση χαρά δεν την μπορούν

Τα μάτια.

Δος μου, Θεέ μου,

Όλες τις στέρνες τ’ ουρανού

Να στις γιομίσω.

Της Σπάρτης οι πορτοκαλιές

Της Σπάρτης οι πορτοκαλιές, χιόνι, λουλούδια του έρωτα

Άσπρισαν απ’ τα λόγια σου, γείρανε τα κλαδιά τους

Γιόμισα το μικρό μου κόρφο, πήγα και στη μάνα μου.

Κάθονταν κάτω απ’ το φεγγάρι και με νοιάζονταν,

Κάθονταν κάτω απ’ το φεγγάρι και με μάλωνε:

Χτες σ’ έλουσα, χτες σ’ άλλαξα, πού γύριζες –

Ποιος γιόμισε τα ρούχα σου δάκρυα

Και νεραντζάνθια;

Θα κτίσω ένα σπίτι

Θα κτίσω ένα σπίτι στην άκρη της θάλασσας

Καράβι μην αργείς, γύρισε γρήγορα,

Περιμένω έναν ξένο.

Απ’ την άκρη του κόσμου ξεκίνησε

Ένα περιστέρι

Μας φέρνει ένα κρίνο στο ράμφος του

Ένα περιστέρι.

Εγώ πηγαίνω στον λόφο

Να κτυπήσω του σύμπαντος

Τις άσπρες καμπάνες.