Τρίτη 26 Ιουνίου 2018

Τρεις από τις πιο αισθαντικές άριες

Όταν λέμε άρια, τον μουσικό αυτόν όρο, εννοούμε τραγούδι. Η άρια είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι και της όπερας, και μέσω αυτού του τραγουδιού, μαζί με τη μουσική, αναδεικνύονται η δεινότητα της ανθρώπινης φωνής και η τέχνη του άδοντος. Ο ήρωας της όπερας εκφράζει με αυτό τα συναισθήματά του, τις σκέψεις του και ταυτόχρονα αποκαλύπτει τον χαρακτήρα του. Παρακάτω διαλέγω τρεις από τις πλέον αριστουργηματικές άριες στην ιστορία της μουσικής. Πιστεύω ότι είναι από αυτές που λάμπουν, έμφορτες από λυρισμό και το εκχύλισμα των συναισθημάτων που δονούν την ψυχή μοιράζεται ο τραγουδιστής με τον ακροατή στο έπακρον. Μάλιστα, επιλέγω τον Λουτσιάνο Παβαρότι ένεκα του ότι υπήρξε ίσως από τους πιο συγκλονιστικούς και αισθαντικούς τενόρους της εποχής μας, χωρίς να παραγνωρίζουμε διόλου το γεγονός ότι διαθέτουμε εν γένει υπέροχες φωνές στο ερμάρι αυτού του είδους της μουσικής, που λέγεται συλλήβδην και εν πολλοίς αναίτια κλασική μουσική.


Una furtiva lagrima (lacrima) - Ένα δάκρυ κρυφό


Una furtiva lagrima
Ένα κρυφό δάκρυ
Negli occhi suoi spuntò...
Στα μάτια της ανάβλυσε...
quelle festose giovani
εκείνες οι χαρούμενες κοπελιές
invidiar sembrò...
φάνηκαν να ζηλεύουν...
Che più cercando io vo?
Τι παραπάνω θέλω εγώ να ψάξω;
M'ama, lo vedo.
Μ' αγαπά, το βλέπω.

Un solo istante i palpiti
Μια μόνο στιγμή τους παλμούς
Del suo bel cor sentir!..
Απ' τη γλυκιά καρδιά της ν' ακούσω!..
Co' suoi sospir confondere
Με τους αναστεναγμούς της να ενώσω
per poco i miei sospir!...
για λίγο τους δικούς μου αναστεναγμούς!..
Cielo, si può morir;
Ουρανέ, ναι, μπορώ να πεθάνω•
Di più non chiedo
Τίποτα παραπάνω δεν ζητώ
(Μετ. Μαριάννα Τζανάκη)

Είναι ένα αισθηματικό τραγούδι, μια ρομαντική άρια, από τη Δεύτερη Πράξη της ιταλικής όπερας «Το ελιξίριο του Έρωτα» του Γκαετάνο Ντονιτσέτι (1797-1848). Μια εξαιρετική κωμική όπερα με κύρια πλοκή ένα ειδύλλιο και το ευτυχές τέλος του. Είναι βασισμένο στο μπελ κάντο και δίνει έμφαση στη φωνή του ερμηνευτή περισσότερο από την ορχήστρα. Το λιμπρέτο είναι γραμμένο από τον Φελίτσε Ρομάνι, τον πλέον διάσημο Ιταλό συγγραφέα της εποχής, και βασίζεται στο ποιητικό κείμενο του Εζέν Σκριμπ για την κωμική όπερα –opéra comique– του Φρανσουά Ομπέρ «Το φίλτρο», που είχε παρουσιαστεί λίγους μήνες νωρίτερα στο Παρίσι. Ο Σκριμπ είχε δανειστεί την υπόθεση από το ομώνυμο θεατρικό έργο του Ιταλού συγγραφέα Σίλβιο Μαλαπέρτα.
Το «Ελιξίριο του έρωτα» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Τεάτρο ντέλα Κανομπιάνα του Μιλάνου, στις 12 Μαΐου 1835. Στην Ελλάδα ανέβηκε ήδη από το 1839, στο θέατρο Σαν Τζάκομο της Κέρκυρας.
Η υπόθεση του έργου έχει κεντρικό θέμα τον έρωτα ενός φτωχού χωρικού, του Νεμορίνο, για την όμορφη και πλούσια Αντίνα. Ο χωρικός, για να κερδίσει την καρδιά της, θέλει να αγοράσει ένα μαγικό ελιξίριο. Θα τον εκμεταλλευτεί όμως ένας πλανόδιος απατεώνας, ο δρ Ντουλκαμάρα, που θα του πουλήσει ένα μπουκάλι φτηνό κόκκινο κρασί αντί για ελιξίριο. Ο Νεμορίνο δεν έχει χρήματα. Γι’ αυτό κατατάσσεται στον στρατό αποκτώντας πολύ γρήγορα το επιθυμητό ποσό. Όταν θα το πληροφορηθεί η Αντίνα θα πεισθεί για τα συναισθήματά του, θα ομολογήσει ότι και εκείνη τον αγαπάει και η υπόθεση θα οδηγηθεί σε αίσιο τέλος.

E lucevan le stelle - Και τ’ άστρα έλαμπαν


E lucevan le stelle ...
Και τ' άστρα έλαμπαν
ed olezzava la terra
και η γη ευωδίαζε,
stridea l 'uscio dell' orto ...
έτριζε η πόρτα του κήπου
e un passo sfiorava la rena ...
και η άμμος έφτανε πολύ κοντά.
Entrava ella fragrante,
Εμπαινε εκείνη αρωματισμένη
mi cadea fra le braccia.
κι έπεφτε στην αγκαλιά μου.

O! dolci baci, o languide carezze,
Ω γλυκά φιλιά και χαυνωτικά χάδια,
mentr'io fremente le belle forme disciogliea dai veli!
καθώς, ριγώντας, ξεσκέπαζα απ’ τα πέπλα την καλλίγραμμη μορφή!
Svanì per sempre il sogno mio d'amore.
Χάθηκε για πάντα το ερωτικό μου όνειρο.
L'ora è fuggita, e muoio disperato!
Η ώρα πέρασε και πεθαίνω απελπισμένος!
E muoio disperato!
Και πεθαίνω απελπισμένος!
E non ho amato mai tanto la vita,
Και ποτέ δεν αγάπησα τόσο τη ζωή,
tanto la vita!
τόσο τη ζωή!

Είναι μια ρομαντική άρια από την Τρίτη Πράξη της «Τόσκα» του Τζιάκομο Πουτσίνι (1858-1924), ένα από τα δημοφιλέστερα και αριστουργηματικά έργα του λυρικού ρεπερτορίου, ευθυγραμμισμένο στα ιδεώδη του ρεαλισμού, ο οποίος εκφράζεται με την αγριότητα των καταστάσεων και των εντάσεων ανάμεσα στους πρωταγωνιστές. Η πρεμιέρα του έργου δόθηκε στις 14 Ιανουαρίου του 1900 στο θέατρο Κοντσάντσι της Ρώμης, παρουσία όλης της υψηλής κοινωνίας της εποχής.
Η πλοκή του έργου, που έχει έντονη σκηνική δράση, εκτυλίσσεται στη Ρώμη του 1800, όταν η Αιώνια Πόλη βρισκόταν υπό την κυριαρχία των Βουρβώνων. Πρωταγωνιστές ο έρωτας και η ζήλια. Είναι μια τραγική ερωτική ιστορία περιβεβλημένη με πολιτικό υπόβαθρο. Η Φλόρια Τόσκα, μια δημοφιλής τραγουδίστρια της εποχής, είναι ερωτευμένη με τον ιδεαλιστή ζωγράφο Μάριο Καβαραντόσι. Ο σκληρός βαρόνος Σκάρπια, αρχηγός της αστυνομίας, συλλαμβάνει τον Καβαραντόσι για τις δημοκρατικές του πεποιθήσεις. Όταν η Τόσκα του ζητάει να απελευθερώσει τον αγαπημένο της, αυτός δέχεται, αλλά υπό έναν όρο: να υποκύψει στις επιθυμίες του… Η αυλαία του έργου θα πέσει με τον Σκάρπια να πεθαίνει, τον αγαπημένο τής Τόσκα να καταδικάζεται και εκείνη να αυτοκτονεί θεαματικά.

Nessun dorma - Κανείς να μην κοιμηθεί


Nessun dorma! Nessun dorma!
Κανείς να μην κοιμηθεί! Κανείς να μην κοιμηθεί!
Tu pure, o Principessa
Ακόμη κι εσύ, πριγκίπισσα,
Nella tua fredda stanza
στο κρύο σου δωμάτιο

Guardi le stelle che tremano
κοίταξε τ’ αστέρια που τρέμουν
D'amore e di speranza!
από αγάπη και ελπίδα!

Ma il mio mistero è chiuso in me
Μα το μυστήριό μου είναι κλεισμένο μέσα μου
Il nome mio nessun saprà!
κανείς δεν θα μάθει το όνομά μου!
No, no, sulla tua bocca lo dirò
Όχι, όχι, στο στόμα σου θα το πω
Quando la luce splenderà!
όταν το φως θα λάμπει!
Ed il mio bacio scioglierà
Και το φιλί μου θα λιώσει
Il silenzio che ti fa mia!
τη σιωπή που σε κάνει δικιά μου!
ll nome suo nessun saprà
(Γυναικείες φωνές): Κανείς δεν θα μάθει το όνομά του
E noi dovrem, ahimè! Morir! Morir!
Και εμείς θα πρέπει, αλίμονο! Να πεθάνουμε! Να πεθάνουμε!
Dilegua, o notte! Tramontate, stelle!
(Ο άγνωστος πρίγκιπας): Φύγε, ω νύχτα! Βασιλέψτε (δύστε), αστέρια!
Tramontate, stelle! All'alba vincerò!
Βασιλέψτε, αστέρια! Την αυγή, θα νικήσω!
Vincerò! Vincerò!
Θα νικήσω! Θα νικήσω!

Μία άρια από την τελευταία πράξη της όπερας «Τουραντότ» του Πουτσίνι, από τις πιο εξέχουσες αυτού του είδους. Είναι γραμμένη σε λιμπρέτο των Τζουζέπε Αντάμι και Ρενάτο Σιμόνι. Ήταν μάλιστα η τελευταία όπερα του Πουτσίνι, αφού τον πρόλαβε ο θάνατος και την άφησε ημιτελή.

Η «συμπλήρωση» της παρτιτούρας ανετέθη εσπευσμένα στον συνθέτη Φράνκο Αλφάνο. Το αποτέλεσμα αυτό κατακρεούργησε όμως ο αρχιμουσικός Αρτούρο Τοσκανίνι, ο οποίος διηύθυνε την παγκόσμια πρώτη της όπερας, το 1926. Η θριαμβευτική παγκόσμια πρώτη της «Τουραντότ» δόθηκε στη Σκάλα του Μιλάνου, στις 25 Απριλίου 1926. Το πρώτο βράδυ ο Τοσκανίνι ολοκλήρωσε την παράσταση στο σημείο που τελειώνουν όσα συνέθεσε ο Πουτσίνι. Την επόμενη βραδιά διηύθυνε την παρτιτούρα με αυτό που είχε απομείνει από τη συμπλήρωση του Αλφάνο. Από τότε η όπερα ακούγεται σε αυτή την υβριδική μορφή.
Πέρασαν περίπου 60 χρόνια έως ότου ο εκδοτικός οίκος Ρικόρντι επιτρέψει την παρουσίαση της πλήρους εκδοχής του Αλφάνο. Ήταν το 1982 όταν η όπερα δόθηκε σε συναυλιακή μορφή στο Λονδίνο με τη συναρπαστική Ουγγαρέζα υψίφωνο Σύλβια Σας στον κεντρικό ρόλο. Υπήρξε μια πραγματική αποκάλυψη: όλα έμοιαζαν πολύ πιο φυσιολογικά καθώς οδηγούσαν ομαλά στην πομπώδη κατάληξη, που είχε τόσο επικριθεί στα προηγούμενα χρόνια. Ο Αλφάνο είχε αποκατασταθεί. Ο Πουτσίνι όμως όχι, καθώς είχε καταστεί πια τελείως σαφές ότι η συμπλήρωση δεν προσέδωσε τίποτε στο έργο, απλώς το ολοκλήρωσε συμβατικά.
Η «Τουραντότ» είναι μια γοητευτική ιστορία έρωτα και πάθους.
Το έργο διαδραματίζεται στην αυτοκρατορική Αυλή της Κίνας, στο Πεκίνο. Η πανέμορφη πριγκίπισσα Τουραντότ ανακοινώνει στους επίδοξους μνηστήρες της ότι θα παντρευτεί εκείνον που θα απαντήσει σε τρία αινίγματα που θα του θέσει. Εάν ωστόσο αποτύχει, θα πληρώσει με τη ζωή του. Αναπάντεχα, ένας άγνωστος πρίγκιπας δίνει τις σωστές απαντήσεις. Η Τουραντότ σαστισμένη αρνιέται να τον παντρευτεί. Το όνομά του είναι Κάλαφ αλλά για την πριγκίπισσα είναι Έρωτας…
Μαρ. Μαρ.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου