«Ο πασατέμπος» και η ιστορία του

Ο Μανώλης Χιώτης συνέθεσε τον περίφημο «Πασατέμπο» σε ηλικία 25 ετών, το 1946, σε στίχους του θεατρικού συγγραφέα Γιώργου Γιαννακόπουλου, αδελφού του επίσης θεατρικού συγγραφέα και συνεργάτη του Αλ. Σακελλάριου, Χρήστου Γιαννακόπουλου. Το τραγούδι ερμήνευσε η Ιωάννα Γεωργακοπούλου συνοδεία του Στελλάκη Περπινιάδη και στην πρώτη εκτέλεση μπουζούκι παίζει ο ίδιος ο Χιώτης. Λίγο μετά μάλιστα βγαίνει και σε άλλη εταιρεία με ερμηνευτές τη Ρόζα Εσκενάζυ και τον Ζαχαρία Κασιμάτη. Οι μεταγενέστερες επανεκτελέσεις του τραγουδιού είναι εκατοντάδες, αν και μία είναι που ξεχωρίζει και αποτελεί μια διαφορετική προσέγγιση του κομματιού. Είναι η ηχογράφηση του 1961 στη συγκινητική ερμηνεία του Στράτου Παγιουμτζή και στα μπουζούκια δύο δεξιοτέχνες που έγραψαν τη δική τους σελίδα στο λαϊκό τραγούδι: τον Γιαννάκη Αγγέλου και τον Γιάννη Παλαιολόγου.

Ας δούμε, όμως, πώς εμπνεύσθηκε ο Γ. Γιαννακόπουλος τους στίχους του «Πασατέμπου» και μάλιστα με δικά του λόγια, από την εξαίρετη έκδοση «Αληθινές ιστορίες» που επιμελήθηκε και εξέδωσε το 2006 ο ακάματος ερευνητής και συγγραφέας Κώστας Χατζηδουλής. Διαβάζουμε λοιπόν από το «Εδώ Αθήναι» -αθηναϊκό περιοδικό ποικίλης ύλης- τον Ιανουάριο του 1948:

«Επειδή όμως ο λόγος για μάγκικα τραγούδια, επειδή πρέπει να αφήσουμε τα κομπολόγια και να ξαναπιάσουμε τις γυναίκες, επειδή δεν θέλω να πούνε οι συνάδελφοί μου ότι τα δικά μου κουσούρια τα κρύβω, κι επειδή ακόμη νομίζω πως θα έχετε την περιέργεια να πληροφορηθείτε για ποια εγράφτηκε και από ποιον διάολο ο “Πασατέμπος”, που οπωσδήποτε σας έχει τριβελίσει τα αυτιά και σας έχει ενοχλήσει κατά κόρον, διά ταύτα σας γνωστοποιώ ότι ο διάολος… είμαι εγώ. Θα με ρωτήσετε από πού κι ως πού έγραψα ρεμπέτικο τραγούδι; Φαίνεται λοιπόν ότι ο διχασμός του Εγώ δεν αποτελεί σπάνια περίπτωση. Κι έτσι ένα βράδυ, πλημμυρισμένος από έρωτα, παραπονεμένος για τη συμπεριφορά της απέναντί μου, φτιαγμένος από κρασί και επηρεασμένος από μια συντροφιά που τραγουδούσε όλο ζεϊμπέκικα και χασάπικα, έγινα άλλος άνθρωπος. Όσο για τη μούσα μου, τη λένε… πάλι Μαρίνα Σμυρνάκη. Σας ξάφνιασε μήπως το "πάλι"; Θα σας εξηγήσω: Από τη μέρα που κυκλοφόρησε ο "Πασατέμπος", όσοι φίλοι και γνωστοί ξέρανε την ιστορία καταργήσανε τελείως το όνομά της και Πασατέμπο την ανεβάζανε, Πασατέμπο την κατεβάζανε».

Να, λοιπόν, τα υλικά για ένα δραματικό και ερωτικό συνάμα τραγούδι: παράπονο, λίγο κρασί και η σύμπραξη ενός δημιουργού του λαϊκού και ενός δημιουργού του ελαφρού τραγουδιού. Και μάλιστα σε ένα κοινωνικό φόντο άγριο, όπου ο Εμφύλιος έχει μόλις αρχίσει και οι στρατοί έχουν στοιχιστεί για τα καλά. Σημειώστε επίσης πως οι ρωγμές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής έχουν αναγκάσει την παύση της φωνογράφησης και κοπής των δίσκων για περίπου πέντε χρόνια.

Ο Μανώλης Χιώτης είναι αυτός που ηχογραφεί τον πρώτο μετά τον πόλεμο δίσκο με δικές του συνθέσεις, που είναι ταυτόχρονα και ο πρώτος μεταπολεμικός δίσκος της εταιρείας His Master's Voice. Σε αυτόν ακριβώς τον δίσκο τραγουδά η Γεωργακοπούλου τον «Πασατέμπο» και ένα άλλο τραγούδι με τον τίτλο «Ψιλό γαζί». 

Πηγή: «ΤΑ ΝΕΑ», 10.8.2011

Με την Ιωάννα Γεωργακοπούλου και τον Στελλάκη Περπινιάδη

Αυτά που λες εγώ τ' ακούω βερεσέ

Τα παραμύθια σου τ’ ανθίστηκα πια τώρα

Και το κατάλαβα πως ήμουνα για σε

Ο πασατέμπος σου για να περνάς την ώρα

Κάθε σου φίλημα το βρίσκω πιο πικρό

Και τον καημό μου δεν μπορείς να τον γλυκάνεις

Μαζί μου έρχεσαι μπαμπέσικο μικρό

Γιατί γυρεύεις κόνξες σ' άλλονε να κάνεις

Φύγε λοιπόν αφού το θες αλλού να πας

Άσ' τις μουρμούρες και τις κλάψες και τις τρίχες

Κι όταν θα σμίξεις με τον μάγκα π' αγαπάς

Να μην του πεις ότι για πασατέμπο μ' είχες

Με τον Στράτο Παγιουμτζή

---