Λούμπεν παλιά τραγούδια στη λούμπεν εποχή μας

Δευτέρα 21 Νοεμβρίου 2022

Λούμπεν παλιά τραγούδια στη λούμπεν εποχή μας

Σύμφωνα με τα λεξικά, η λέξη λούμπεν σημαίνει αυτόν που έχει χάσει τα προνόμια της τάξης στην οποία ανήκε, έχοντας χάσει ταυτόχρονα και όλα τα δικαιώματά του. Υπό τον όρο «λούμπεν προλεταριάτο» τη συναντάμε στον Mαρξ και ύστερα από αυτόν σε πολλά άλλα έργα της κομμουνιστικής γραμματολογίας. «Λούμπεν προλεταριάτο» ο Mαρξ εννοούσε το εξαθλιωμένο και περιθωριακό τμήμα της εργατικής τάξης, που είχε χάσει την ταξική του συνείδηση και τον ρόλο του στην κοινωνία. Προσπαθούσε να επιβιώσει με ευκαιριακές εργασίες μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας.
Ο όρος αποδείχθηκε εξαιρετικά εύστοχος και χρήσιμος για να περιγράψει μερικά φαινόμενα της ρωμαίικης πορείας, που προχωράει στον χρόνο και φτάνει ως το δύσκολα να χαρακτηριστεί σήμερα και ούτω καθ' εξής.
Τα τελευταία χρόνια η «λούμπεν κατάσταση» και η κρίση αξιών είναι περισσότερο εκτεταμένες από ποτέ. Πέρα από την οικονομική, ζούμε στην έξαρσή τους και άλλες κρίσεις, στις οποίες περιλαμβάνεται φυσικά και η καλλιτεχνική.

Όσον αφορά το τραγούδι, συνθέσεις που εμφανίστηκαν κυρίως κατά τη δεκαετία του 1960 και του 1970 τοποθετήθηκαν στη… λούμπεν περιοχή. Ήταν η εποχή που το λαϊκό τραγούδι έσφυζε από έμπνευση, με πολλούς και μεγάλους συνθέτες, αλλά και από ευτέλεια, φυσικά, με σωρεία τραγουδιών χαμηλής ποιότητας… Εκεί, σε όλον αυτό τον συρφετό ξεφύτρωσε και πλειάδα τραγουδιών που ήθελε να παρουσιάσει πολύ «γλαφυρά», θα λέγαμε, την τότε σκληρή καθημερινότητα του λαού, αγγίζοντας και εγείροντας το αίσθημά του! Δημιουργήθηκε έτσι ένα πολύ συγκεκριμένο είδος και ύφος, πολλές φορές βαρύ, ασήκωτο και σπαραξικάρδιο, που στόχο είχε, με «ταξική συνείδηση», να περιγράψει ανείπωτους καημούς και πίκρες. Να στηλιτεύσει με περιτύλιγμα «καλλιτεχνικής φλέβας» τα κακώς κείμενα για τους δημιουργούς τους, και μάλιστα με γόνιμο διάλογο μεταξύ των ερμηνευτών, όλων των ηλικιών, είτε διά του τηλεφώνου είτε διά ζώσης, του μικροφώνου.

Άλλες πάλι φορές είχε πρόθεση και να διακωμωδήσει, εν γένει, τα τεκταινόμενα και τα δρώμενα που ταλάνιζαν την τότε κοινωνία. Επίσης, πολλάκις, ήθελε να μιμηθεί επάξια τον ελληνικό λαϊκό κινηματογράφο που βασίλευε τα χρόνια εκείνα και που έπρεπε να πας με μαντίλια για τα άφθονα δάκρυα που θα έχυνες οσονούπω, όταν συνέπασχες με την πλούσια όμορφη, τροφαντή τότε, κυρία και τον φτωχό εργάτη, που κακοί άνθρωποι με συγγενικούς δεσμούς. τους εμπόδιζαν να χαρούν τον έρωτά τους με παπά και με κουφέτα. Σημειωτέον όμως ότι αυτοί οι παλιάνθρωποι μετά, αντιλαμβανόμενοι το λάθος τους, δήλωναν μεταμέλεια. Το τέλος πάντα ήταν αίσιο…
Σήμερα, δυστυχώς, δεν είναι πολύ γνωστά αυτά τα τραγούδια, ενώ είναι πράγματι απολαυστικά και έχουν τη δική τους ιστορική αξία, εφόσον απεικονίζουν μια εποχή που πέρασε ανεπιστρεπτί.
Βέβαια, αν τώρα τα βάλεις δίπλα δίπλα με πολλά από τα σύγχρονα λαϊκά άσματα –οι συντελεστές των οποίων ως πρόσφατα θησαύριζαν– πολλά από αυτά ίσως σήμερα μπορούσαν και να κερδίσουν «χρυσές» και «πλατινένιες» διακρίσεις.

Ντίρι ντίρι ντίρι ντίρι - Ανδρέας Βάσιος, Νίντα Κανάκη