Ο Χατζιδάκις καταθέτει μια βαθιά εσωτερική φωνή που δεν σχετίζεται καθόλου με το πλαίσιο κάθε εποχής, αλλά με την ευαισθησία, την ατομική συγκίνηση και το προσωπικό πάθος του κάθε ανθρώπου για τη ζωή.
Aπό το 1940 ως το 1943 κάνει ανώτερα θεωρητικά μαθήματα μουσικής με τον Μενέλαο Παλλάντιο. Οι βιοποριστικές του ανάγκες κατά τη διάρκεια του πολέμου και της Κατοχής τον αναγκάζουν να δουλέψει εργάτης στου ΦΙΞ, υπάλληλος σε φωτογραφείο, νοσοκόμος…, συνεχίζοντας ταυτόχρονα μαθήματα πιάνου.
Λίγο πριν από την Απελευθέρωση θα γνωρίσει μια συντροφιά ανθρώπων της τέχνης που θα παίξουν σημαντικό ρόλο στους καλλιτεχνικούς του προσανατολισμούς (Οδυσσέας Ελύτης, Νίκος Γκάτσος - φιλία μιας ολόκληρης ζωής, Μάριος Πλωρίτης, Γιάννης Τσαρούχης, Νίκος Καρύδης, Γιώργος Σεφέρης κ.ά).
 |
| Με τον Νίκο Γκάτσο. |
Ο Οδυσσέας Ελύτης μας παρουσιάζει ανάγλυφα την εποχή εκείνη στο πατάρι του «Λουμίδη» και την είσοδο του Μάνου στην παρέα:
{…} Μια μέρα μας έπεσε θυμάμαι, από τον ουρανό ένα νούμερο που δεν το περιμέναμε. Ήταν ένας νέος λεπτός με κοντό σγουρό μαλλί και μεγάλα μαύρα μάτια, που, φυσικά, έγραφε κι εκείνος στίχους ελεύθερους, όταν όμως είδε ότι τα χειρόγραφά του δεν προξενήσανε την εντύπωση που προσδοκούσε, το γύρισε αμέσως αλλού. Ήτανε λέει και μουσικός. Μουσικός; Απορήσαμε όλοι μας. Δηλαδή, τι μουσικός; βιολιστής; πιανίστας; Όχι, όχι, μας εξήγησε. Ήταν συνθέτης. Ε, αυτό δεν το περιμέναμε. Υπήρχε λοιπόν στην Ελλάδα ένα τέτοιο είδος; {…}
Κοιτάξαμε το νεαρό συνομιλητή μας με δυσπιστία. Επιτέλους αν έλεγε την αλήθεια, δεν είχε παρά να μας το αποδείξει. Τον οδηγήσαμε αμέσως στο σπίτι του Βαλαωρίτη (Νάνου), κι εκεί ο Μάνος Χατζιδάκις –αυτός ήταν ο νέος συνθέτης– κάθισε στο πιάνο. Δεν έχει καμιά σημασία τι μας έπαιξε εκείνο το απομεσήμερο. Όπως εξομολογήθηκε ο ίδιος αργότερα, δεν υπήρχε τίποτα το συγκεκριμένο στο νου του. Απλώς αυτοσχεδίασε. Το αθώο ψέμα που μεταχειρίστηκε για να μας πλησιάσει, και να κινήσει το ενδιαφέρον μας, δεν τον εμπόδισε καθόλου –φτάνει που βρέθηκαν τα δάχτυλά του επάνω στα πλήκτρα– να το ανατρέψει και να το κάνει μια μαγική αλήθεια. Τόσο πολύ που θα ’λεγες ότι ο αυτοδημιούργητος αυτός νέος ήταν ξεχειλισμένος από μελωδικότητα, τόσο πολύ γειτόνευε με μια περιοχή παρθένα, γεμάτη από ανεκμετάλλευτους ήχους και ρυθμούς, που έφτανε να τη σκουντήξει λιγάκι με τον αγκώνα του στο πιάνο για να γεμίσει το δωμάτιο, να γεμίσει αργότερα η Ελλάδα κι ο κόσμος όλος από μιαν άλλου είδους γοητεία.
Και βέβαια, η συναναστροφή του με τους ποιητές της γενεάς αυτής τον βοήθησε. {…} στις εποχές που ένα καινούριο πνεύμα αναπτύσσεται και ανεβαίνει, αφήνει στον αέρα κοινά σύμβολα που ο καθένας αισθάνεται το δικαίωμα να εκμεταλλευθεί, χωρίς για τούτο να προδίδει ούτε τον εαυτό του ούτε τους άλλους. Αυτό δεν αφορά μονάχα τον Μάνο Χατζιδάκι που χωρίς να ’χει καμιά σχέση με τη θάλασσα έγραψε μουσική «Για μια μικρή λευκή αχιβάδα». 
Με την Απελευθέρωση ο συνθέτης πρωτοστατεί στις πολιτιστικές εκδηλώσεις της λέσχης της ΕΠΟΝ, απογοητεύεται όμως γρήγορα και δίνεται πια ολοκληρωτικά στη μουσική. Την άνοιξη του 1945 γράφει μουσική για το έργο του Ευγένιου Ο’ Νηλ Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα που ανεβαίνει από τον θίασο της Κατερίνας, ενώ έναν χρόνο αργότερα γράφει την πρώτη του κινηματογραφική μουσική για την ταινία Αδούλωτοι Σκλάβοι.
Το 1947 συνθέτει το πρώτο του έργο Για μια μικρή λευκή αχιβάδα, ένα έργο για πιάνο. Στα επόμενα χρόνια συνεργάζεται με το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν και γράφει τα: Γυάλινος Κόσμος (Τενεσή Ουίλιαμς), Αντιγόνη (Ζαν Ανούιγ), Ματωμένος γάμος (Λόρκα), Όλα τα παιδιά του Θεού έχουν φτερά, (Ο’ Νηλ), Λεωφορείον ο πόθος (Τενεσή Ουίλιαμς), και Θάνατος του εμποράκου (Άρθουρ Μίλερ).
Χάρτινο το φεγγαράκι από το Λεωφορείον ο πόθος με τη Μελίνα
Το 1948 οργανώνει μια διάλεξη για το ρεμπέτικο, στο πλαίσιοΤο 1951 παρουσιάζονται από το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου οι Έξι λαϊκές του ζωγραφιές. Στα χρόνια που ακολουθούν γράφει μουσική για το θέατρο, όπου συμπεριλαμβάνονται και οι πολυσυζητημένοι τότε Όρνιθες (1958).
Μια σπάνια ηχογράφηση με τον ίδιο τον Χατζιδάκι σε δική του ερμηνεία των Ορνίθων
Σε όλη αυτή τη διάρκεια γράφει μουσική για τον ελληνικό κινηματογράφο για περίπου πενήντα ταινίες. Σημειωτέον ότι αργότερα αποκηρύσσει αυτά τα τραγούδια, λέγοντας ότι γράφηκαν μόνο για βιοποριστικούς λόγους.
Με «Τα παιδιά του Πειραιά» που ακούγεται στην ταινία του Ζυλ Ντασέν Ποτέ την Κυριακή (1960) κερδίζει το Όσκαρ Μουσικής. Εδώ υπάρχει η πληροφορία ότι το τραγούδι αυτό ο Μάνος το έγραψε παίζοντας και κοροϊδεύοντας το μοτίβο και μάλιστα αργότερα δεν ήθελε να το αποδεχθεί και έτσι πούλησε τα πνευματικά δικαιώματά του για να φτιάξει τα δόντια του στο εξωτερικό.
Κατόπιν γράφει μουσική για κάποιες διεθνείς κινηματογραφικές παραγωγές (Αμέρικα Αμέρικα του Καζάν, Τοπ καπί του Ντασέν κ.ά.). Εν τω μεταξύ βρίσκει στη φωνή της Νάνας Μούσχουρη την ιδανική του ερμηνεύτρια, με την οποία μοιράζεται τα βραβεία στα πρώτα Φεστιβάλ Τραγουδιού: Κάπου υπάρχει αγάπη μου, Κυπαρισάκι και Τιμωρία.
Η Νάνα Μούσχουρη στο Κάπου υπάρχει η αγάπη μου
Το 1961 γράφει μουσική για το Απόψε αυτοσχεδιάζουμε, ενώ δουλεύει πάλι σε παλιά ρεμπέτικα παρουσιάζοντας τις Πασχαλιές πάνω στη νεκρή γη.
Το 1964 παρουσιάζει το Χαμόγελο της Τζοκόντας και το 1965 τη Μυθολογία με στίχους του Νίκου Γκάτσου και αμέσως μετά τον Καπετάν Μιχάλη πάνω σε στίχους αποκλειστικά από το ομώνυμο έργο του Νίκου Καζαντζάκη.
Από το 1966 ως το 1972 ζει στη Νέα Υόρκη, όπως λέει ο ίδιος για φορολογικούς λόγους. Το 1968 συνθέτει τους Αντικατοπτρισμούς, που θα κυκλοφορήσουν το 1993 με ελληνικούς στίχους του Γκάτσου.
Το 1972 επιστρέφοντας στην Ελλάδα φέρνει μαζί του και τον Μεγάλο ερωτικό, ένα από τα κορυφαία του έργα, μια μουσική πραγματεία περί Έρωτος, θεωρώντας ο ίδιος όπως λέει, ότι προχωρεί τη μουσική του έκφραση στο Τραγούδι, σ’ επίπεδα αυστηρότερα και καθαρώς ποιητικά, διατηρώντας και παραλλάσσοντας συγχρόνως τα στοιχεία εκείνα που τον χαρακτήρισαν από την αρχή. Μούσα του η μοναδική Φλέρυ Νταντωνάκη, που ο συνθέτης «ανακάλυψε» να τραγουδά στους δρόμους της Νέας Υόρκης.
Το 1975 γίνεται διευθυντής προγράμματος της ΕΡΤ αλλά τα καινοτόμα σχέδιά του δεν βρίσκουν ανταπόκριση και παραιτείται. Το 1977 επιστρέφει αναλαμβάνοντας το Τρίτο Πρόγραμμα, το οποίο αναδεικνύεται ως ένας πολιτιστικός σταθμός, προσελκύοντας ένα μεγάλο κοινό και μεταφέροντας έναν πραγματικό πολιτισμό.
Μυρτιώτισσα: Σ' αγαπώ από τον Μεγάλο Ερωτικό
Το 1975 γίνεται διευθυντής προγράμματος της ΕΡΤ αλλά τα καινοτόμα σχέδιά του δεν βρίσκουν ανταπόκριση και παραιτείται. Το 1977 επιστρέφει αναλαμβάνοντας το Τρίτο Πρόγραμμα, το οποίο αναδεικνύεται ως ένας πολιτιστικός σταθμός, προσελκύοντας ένα μεγάλο κοινό και μεταφέροντας έναν πραγματικό πολιτισμό.
 |
| Γ. Τσαρούχης, Μ. Χατζιδάκις, Κ. Κουν, Ραλλού Μάνου. |
Ανήσυχο πνεύμα, με διάθεση πάντα να «παίζει» με την αλήθεια, με το έργο του να προκαλεί την υπέρτατη αισθητική συγκίνηση, με ξεχωριστή δραστηριότητα στα μουσικά και στα πολιτιστικά δρώμενα, όλα τούτα καθιστούν τον Μάνο Χατζιδάκι τον κορυφαίο Έλληνα συνθέτη.
Άλλα έργα του: Της γης το χρυσάφι, Ο σκληρός Απρίλης του '45, Ο Οδοιπόρος, το μεθυσμένο κορίτσι και ο Αλκιβιάδης, Τα πέριξ, Τα παράλογα, Για την Ελένη, Η εποχή της Μελισσάνθης, Πορνογραφία, Οι μπαλάντες της οδού Αθηνάς, Η Ρωμαϊκή Αγορά, Η Λαϊκή Αγορά κ.ά.
Μ.Μ.
Πηγή ΠΑΠΥΡΟΣ
Create a MySpace Playlist at MixPod.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου