Ρεμπέτικο, χασίς και άλλες ουσίες

Επεξεργασία ινδικής κάνναβης

Οι ψυχοτρόπες ουσίες, όπως ονομάζονται τα ναρκωτικά στην επιστημονική γλώσσα, ήταν γνωστά σε πολλούς λαούς από τα αρχαία ακόμη χρόνια. Οι αγώνες για τον έλεγχο της παγκόσμιας αγοράς των ουσιών αυτών άρχισε κατά την περίοδο της ακμής της αποικιοκρατίας, όταν οι μεγάλες αυτοκρατορίες της Ευρώπης, Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ολλανδία, κατέκτησαν τις πλούσιες σε πρώτες ύλες περιοχές της υφηλίου, σε Αφρική, Ασία και Αμερική. Η αντιπαράθεση αυτή κορυφώθηκε τον 19ο αιώνα, με τους δύο «πολέμους του οπίου», τις περιόδους 1839-1842 και 1856-1890, μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Κίνας. Μετά τη νίκη τους οι Βρετανοί επέβαλαν σκληρούς όρους, βάσει των οποίων οι έμποροι θα μπορούσαν να εισάγουν ελεύθερα στη Βρετανία το όπιο – με συνέπεια τη μαζική χρήση του και τα αναπόφευκτα καταστρεπτικά αποτελέσματα.

Το ρεμπέτικο στον πόλεμο του '40 και στην Κατοχή

Στην Τήνο στην πανήγυρη

τορπίλισαν την «Έλλη»

οι ύπουλοι, οι άναντροι,

οι χάρτινοι φρατέλοι.

Σκοτώσανε προσκυνητές

πάνω στη λειτουργία,

παράλυτους, αόμματους,

κι έκλαιγε η Παναγία. 

Έστω και αν πολλαπλασιάζει, ποιητική αδεία, τον αριθμό των νεκρών προσκυνητών από τον τορπιλισμό της «Έλλης», τον Δεκαπενταύγουστο του 1940, ο λαϊκός συνθέτης και τραγουδιστής Μαρίνος Γαβριήλ (Μαρινάκης) καταγράφει πρώτος, στις 21 Αυγούστου 1940, τα αισθήματα που προκάλεσε στους Έλληνες το γεγονός-προάγγελος του Ελληνοϊταλικού πολέμου, που ξεκίνησε δύο μήνες αργότερα. 

Οι «Όρνιθες», το Θέατρο Τέχνης, και ο Χατζιδάκις

Οι «Όρνιθες», το πιο άρτιο αριστοφανικό έργο, παίρνουν το όνομά τους από τον χορό τους. Είναι μια αλληγορική και ουτοπική κωμωδία που ανέβηκε πρώτη φορά στα Μεγάλα Διονύσια το 414 π.Χ, με διδάσκαλο της παράστασης τον Καλλίστρατο, και έλαβε τη 2η θέση στον δραματικό αγώνα. Ο Πεισθέταιρος και ο φίλος του Ευελπίδης, στην πλοκή του έργου, απογοητευμένοι από τη δικομανία των Αθηναίων, αναζητούν έναν τόπο για να ιδρύσουν μια νέα πόλη, περιπλανώμενοι μεταξύ ουρανού και γης. Το χτίσιμο της πόλης στον αιθέρα με τη βοήθεια των πουλιών συναντά την αντίδραση των θεών, που φοβούνται ότι η νέα πόλη, η Νεφελοκοκκυγία, θα αποκόψει τους ανθρώπους από τους θεούς και οι προσφορές των ανθρώπων δεν θα φθάνουν στον ουρανό. Ο Πεισθέταιρος, εν τέλει, καταφέρνει να τα βγάλει πέρα με όλους, με όπλα τη σάτιρα, την ειρωνεία αλλά και κωμικές απειλές και χειροδικία.
Ο Κάρολος Κουν θα σκηνοθετήσει για το Θέατρο Τέχνης τους «Όρνιθες», και η παράσταση αυτή θα μείνει αλησμόνητη. Παρουσιάζεται για πρώτη φορά το 1959 στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Με μια καλλιτεχνική συνάντηση τεσσάρων ογκόλιθων: Μάνος Χατζιδάκις μουσική, Κάρολος Κουν σκηνοθέτης της παράστασης, Γιάννης Τσαρούχης σκηνικά και κουστούμια, Ραλλού Μάνου χορογραφίες.

60s - Η χρυσή δεκαετία στο ελληνικό τραγούδι: 1960

Οι κορυφαίοι Έλληνες συνθέτες Μάνος Χατζιδάκις και Μίκης Θεοδωράκης

Η δεκαετία του ’60 ίσως είναι η πιο σημαντική στην πορεία του ελληνικού τραγουδιού. Ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Μίκης Θεοδωράκης, οι δύο μουσικοί ογκόλιθοι της χώρας μας, δημιουργούν αριστουργήματα που ο χρόνος τα έχει δικαιώσει περίτρανα και ένας λαός εξακολουθεί να πάλλεται στο άκουσμά τους. Παράλληλα εμφανίζονται νέοι συνθέτες που θα γράψουν τη δική τους ιστορία στα μουσικά μας πράγματα. Μάλιστα, η μουσική μας θα γνωρίσει και νέα είδη που θα αφήσουν το στίγμα τους ανεξίτηλο στο ελληνικό γίγνεσθαι. Την αρχή κάνουμε με τον πρώτο χρόνο αυτής της δεκαετίας και θα ασχοληθούμε με το έντεχνο και το λαϊκό τραγούδι συνάμα με το Φεστιβάλ Τραγουδιού που και αυτό μεσουρανούσε εκείνα τα χρόνια που η Ελλάδα άρχιζε πάλι να ανασαίνει και να ελπίζει σε καλύτερες μέρες. Ταυτόχρονα, θα τρέχουν και τα σημαντικά καλλιτεχνικά γεγονότα του κάθε έτους. Θα ακολουθήσουν προσεχώς τα επόμενα έτη και, βεβαίως, και τα άλλα είδη.

Ο Δήμος Μούτσης και ο «Άγιος Φεβρουάριος»

Γεννημένος το 1938 ο Δήμος Μούτσης, περιλαμβάνεται στη χορεία των σημαντικών Ελλήνων συνθετών που γέννησε αυτή η χώρα. Ξεκίνησε, μέσα σε δύσκολες εποχές, να μαθαίνει βιολί με τη γνωστή ποιήτρια και μεταφράστρια Ιουλία Ιατρίδη, η οποία ήταν και δασκάλα βιολιού. Τελείωσε τις σπουδές του στη Μουσική στο Ωδείον Αθηνών λαμβάνοντας το πρώτο βραβείο παμψηφεί. Ο συνθέτης πρωτοεμφανίζεται προς τα τέλη της δεκαετίας του 1960, σε μια περίοδο που τα πολιτικά πράγματα της χώρας ήταν μεν ρευστά, ωστόσο στον πνευματικό τομέα υπήρχε άνθηση και το έδαφος ήταν αρκετά γόνιμο. Η πορεία του περιπετειώδης, ανήσυχη και, φυσικά, άκρως δημιουργική.